Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Nedir?
Tüm dünyada her yıl 500 bin kadında görülen rahim ağzı kanseri, tüm kadın kanserleri içinde meme kanserinden sonra en sık görülen ikinci kanser türüdür. Özellikle gelişmiş ülkelerde artış göstermesiyle dikkat çekiyor.
Rahim ağzı kanseri, ‘serviks’ denilen rahim ağzında gelişen bir kanser türüdür. Serviks, rahmin vajinaya açılan alt kısmı olduğundan ‘serviks kanseri’ veya ‘servikal kanser’ olarak da adlandırılıyor. Kadınlar arasında çok yaygın rastlanan bir hastalıktır.
Oluşumunu basit olarak şöyle açıklamak mümkün; rahim ağzının yüzeyini oluşturan hücre tabakasının anormal hücrelere dönüşmesiyle ‘kanser öncülleri’ denilebilecek hücreler ortaya çıkıyor. Kanser öncülleri; prekanseröz yapılardır ve erken saptanıp tedavi edilmediklerinde rahim ağzı kanserine dönüşebilirler. Bu değişimden sorumlu olan temel etken, ‘HPV’ olarak bilinen Human Papilloma Virüsü. HPV genital siğillere neden olan virüs. Cinsel yolla bulaşıyor. Kadınlara cinsel ilişkiye başlamalarından sonra her yıl, PAP smear testi yaptırmaları öneriliyor. Bu test aracılığıyla rahim ağzında ortaya çıkan değişikliklerin tespit edilebilmektedir.
Papanicolaou testi olarak da bilinen PAP smear testi, rahim ağzındaki anormal hücrelerin; prekanseröz yapılara veya rahim ağzı kanserine dönüşmeden erken tanı konulmasına olanak sağlıyor. Smear testi, kadınlar için önemli bir avantaj. Geniş kitlelerin PAP smear testi ile taranmasının gelişmiş ülkelerde rahim ağzı kanser oranlarını düşürdüğü biliniyor.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanserinden Korunma Yolları
- İlk cinsel aktivasyondan 3 yıl sonra jinekolojik kontroller sırasında PAP smear testi yapılması öneriliyor. 30 yaş üzerinde 3 ardışık normal PAP test sonucunun ardından PAP smear testi 2 – 3 yılda bir yapılabilir. Yüksek riskli kadınlarda ise her yıl yapılması gerekiyor. Yüksek risk grubunu oluşturan durumlar:
- Immunosupresyon (bağışıklık sisteminin baskılandığı durumlar), HIV enfeksiyonu. 65–70 yaş sonrasında son 10 yıl içinde 3 ardışık normal PAP test sonucu varsa yapılmayabiliyor.
- Aşı açısından esas hedef kitle; cinsel olarak aktif olmayan yani HPV virüsü almış olma ihtimali bulunmayan genç kadınlardır. HPV ile ilişkili; servikal diplazi, neoplazi, servikal kanser, genital siğiller (condyloma acuminata) ve prekanseröz anogenital lezyonlardan korunma amacıyla uygulanıyor. HPV aşısı yapılsa dahi rahim ağzı kanseri tarama testi olan PAP smear testinin yapılmaya devam edilmesi gerekiliyor. Bulaşmasını engellemek için cinsel ilişki sırasında bariyer yöntem (prezervatif) kullanılması öneriliyor.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Belirtileri Nelerdir?
Genellikle ilk belirti; anormal vajinal kanamadır. Kanamalar; özellikle cinsel ilişki sırasında veya sonrasında görülüyor. Kötü kokulu vajinal akıntı, disüri (ağrılı idrar yapma), vajinal huzursuzluk hissi de belirtiler arasında sayılıyor.
Tümör, yukarı doğru endometriyal kavite (rahim içi boşluk), aşağı vajina ve yanlarda pelvik duvara yayılabiliyor. Mesane ve rektumu doğrudan invaze (işgal eden) edebilir. Bu yayılımlara bağlı olarak kabızlık, hematüri (kanlı idrar), fistül ve üretral obstrüksiyon (üretrada tıkanıklık) ile hidroüreter (idrar borusu genişlemesi) veya hidronefroz (böbreğin genişlemesi) görülebiliyor. Ayrıca pelvik duvar yayılımına bağlı olarak bacak ağrısı, ödem ve hidronefroz ortaya çıkabiliyor.
Uzak organ metastazları, ekstrapelvik lenf nodu tutulumu, karaciğer, akciğer ve kemikte yayılım şeklinde olabiliyor. Rahim ağzı kanseri genellikle orta ve ileri yaş kadınlarda görülse de, herhangi bir yaşta ortaya çıkabiliyor.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Risk Faktörleri
Rahim ağzında gelişen hücre değişikliklerine neden olabilecek risk faktörleri şunlar:
- HPV enfeksiyonu,
- Yaş,
- Erken yaşta ilk cinsel ilişki,
- Birden fazla cinsel partner varlığı,
- Yüksek gebelik sayısı,
- Düşük sosyoekonomik seviye,
- Erkeğin çok partnerli olması,
- Bilinen anormal PAP smear test sonucu olması,
- Sigara kullanımı,
- Kötü genital hijyen,
- Oral kontraseptif (doğum kontrol hapı) kullanımı, beslenme eksiklikleri (A,C,E, Folik asit eksikliği), HIV enfeksiyonu, cinsel yolla bulaşan hastalıklar.
Farklı hastalıklar aynı belirtileri gösterebilir!
Rahim ağzı kanserinde hastalığın klasik belirtilerinin çoğu; vajinal enfeksiyon, uterus miyomları, polipler gibi kanser olmayan benign (selim) durumlarda da görülebiliyor. Dolayısıyla bu belirtilerin hangi hastalığa ait olduğunun bir uzman tarafından belirlenmesi gerekiyor.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Tanı Yöntemleri
İlk bulgu; rutin jinekolojik muayene ve takibi sırasında PAP Smear uygulanan hastalarda anormal PAP smear sonucu olabilir. Çünkü erken evre rahim ağzı kanserinde fiziksel muayenede fark edilmeme oranı çok yüksektir.
PAP smear testi
Bu testi uygularken fırça yardımı ile vajinal sürüntüden alınan örnek, patologlar tarafından değerlendirilerek normal - anormal hücre sınıflandırması yapılıyor. Bu testin güvenle kullanıldığı bir diğer alan; gebelik. Günümüzde düzenli PAP smear taramaları ile rahim ağzı kanserinden ölümlerin yüzde 70 azaltılabileceği hesaplanıyor. Diğer yöntemlerle gözden kaçabilecek lezyonların doğrudan gözlenmesini sağlayan alet ise kolposkopi. Bu optik alet yardımıyla rahim ağzı 6-40 kez büyütülebiliyor. Eğer PAP smear sonuçlarında anormal bir yapı saptanıyorsa, kolposkopi ve gerekirse biyopsi alınarak değerlendiriliyor.
Şüpheli sonuçlarda, HPV DNA tiplemesinin yapılması da önerilen yöntemlerden biri. Şüpheli PAP smear, HPV DNA pozitif ise hastaların daha sık değerlendirilmesinde yarar var. Çünkü negatif olan hastaya göre lezyonun ilerleme olasılığı daha yüksek. HPV DNA taraması sıvı bazlı PAP test yöntemi ile de yapılabiliyor.
Rahim Ağzı (Serviks) Kanseri Tedavi Yöntemleri
Rahim ağzı kanserlerinin ilk tedavisinde kullanılan yöntemler, cerrahi ve radyoterapi olarak 2 ana grup altında toplanıyor. Radyoterapi, rahim ağzı kanserinde her evrede kullanılabilen bir tedavi yöntemidir. Erken evre kanserlerde hastalığın yayılımı çok daha az olduğundan cerrahi tedavi ön plana çıkıyor. İleri evrelerde ise öncelikli tedavi biçimi, radyoterapidir. Cerrahi tedavide; yerleşimi rahim ağzı bölgesinde olan primer tümör ve muhtemel yayılım bölgelerinin temizlenmesi hedefleniyor. Cerrahi tedavi tümörün boyutuna göre aşağıda yer alan küçük cerrahi tekniklerden; tüm rahim, rahim ağzı ve lenf bezlerinin alındığı büyük cerrahi tekniklere kadar değişebiliyor.
LEEP (Loop electrosurgical procedure)
Rahim ağzı hücresel değişikliklerin tanı ve tedavisinde çok değerli bir araç. Elektriğin doku üzerindeki kesme ve kanamayı durdurucu etkisinden yararlanan bir yöntemdir.
Kriyoterapi
Hücrelerarası suyu kristalize ederek rahim ağzının yüzey dokusunun zedelenmesi ve hücre ölümüyle sonuçlanan bir yöntemdir.
Lazer tedavisi
Yayılan kanserde tüm lezyonun görülebildiği ve rahim içi küretaj sonucu temiz olan her vakada kullanılabilir.
Konizasyon
Rahim ağzı hücresel değişiklik tedavisinde büyük rol oynayan, rahim ağzından koni şeklinde bir parçanın çıkarıldığı cerrahi yöntemdir.
Bunları Biliyor musunuz?
Bazı HPV türleri kanser yapıyor.
Günümüzde rahim ağzı kanseri gelişiminde HPV enfeksiyonunun bazı yardımcı faktörlerin etkisiyle kansere yol açtığı kabul ediliyor. Tüm rahim ağzı kanserleri yüzde 99.7 oranında HPV DNA’sı içeriyor. Deri ve mukozalarda tespit edilen bu virüsün 200’den fazla tipi bulunuyor ve bunların yüzde 40’ı anüs ve genital epitelyumda görülüyor. En etkili bulaşma yolu ise cinsel ilişki. Son çalışmalar, 15 anogenital HPV tipinin kanser açısından kesin olarak, 3 tipinin de muhtemelen yüksek riskli olduğunu gösteriyor. Bilimsel yayınlarda araştırmacılar, HPV varlığının rahim ağzında kanser gelişimi için gerekli olduğunu vurgularken, yeterli olmadığı konusunda ise birleşiyorlar.
Farklı hastalıklar aynı belirtileri gösterebilir.
Rahim ağzı kanserinde hastalığın klasik belirtilerinin çoğu; vajinal enfeksiyon, uterus miyomları, polipler gibi kanser olmayan benign (selim) durumlarda da görülebiliyor. Dolayısıyla bu belirtilerin hangi hastalığa ait olduğunun bir uzman tarafından belirlenmesi gerekiyor.